Tác giả: DS. Phạm Phương Hạnh
Cập nhật lần cuối lúc 10:14, 02/08/2021. Phản hồi về nội dung, liên hệ với chúng tôi tại đây
Hội đồng tư vấn quốc gia về chủng ngừa (NACI) của Canada khuyến cáo không nên sử dụng Covid vaccine AstraZeneca cho người lớn dưới 55 tuổi tại thời điểm này trong khi tình trạng huyết khối giảm tiểu cầu miễn dịch do vaccine (vaccine-induced prothrombic immune thrombocytopenia – VIPIT) đang được điều tra thêm.
Cơ sở của khuyến cáo này
Các trường hợp huyết khối nghiêm trọng hiếm gặp, bao gồm huyết khối xoang tĩnh mạch não, liên quan đến giảm tiểu cầu đã được báo cáo gần đây ở châu Âu sau khi sử dụng Covid vaccine AstraZeneca. Các trường hợp được xác định cho đến nay chủ yếu ở phụ nữ dưới 55 tuổi; mặc dù các trường hợp ở nam giới cũng đã được báo cáo và hầu hết xảy ra từ 4 đến 16 ngày sau khi nhận vaccine. Biến cố bất lợi này được gọi là VIPIT, đáp ứng miễn dịch với vaccine hình thành kháng thể “kích hoạt” tiểu cầu, kích thích sự hình thành cục máu đông và dẫn đến giảm tiểu cầu. Cơ chế hoạt động tương tự như giảm tiểu cầu do heparin (HIT).
Cơ chế chính xác mà vaccine AstraZeneca kích hoạt VIPIT vẫn đang được làm sáng tỏ. Tại thời điểm này, không có yếu tố nguy cơ nào khác được xác định nhất quán ở những bệnh nhân bị VIPIT. Tác dụng phụ này chưa được xác định trên Covid vaccine loại mRNA cho đến nay.
Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) ban đầu ước tính tình trạng này xảy ra khoảng 1 trên 1.000.000 người sau khi tiêm, tuy nhiên tỷ lệ cao hơn là 1 trên 100.000 đã được Viện Paul-Ehrlich ở Đức báo cáo. Dựa trên thông tin có sẵn, tỷ lệ tử vong của VIPIT là khoảng 40%, có thể giảm tỷ lệ này khi nhận thức rõ hơn về tác dụng ngoại ý và điều trị sớm thích hợp.
Khuyến cáo cụ thể
Để phòng ngừa, trong khi Bộ Y tế Canada thực hiện phân tích lợi ích / nguy cơ dựa trên dữ liệu mới nhất, NACI khuyến cáo rằng không nên tiêm vaccine này cho người lớn dưới 55 tuổi.
Người lớn từ 55 tuổi trở lên vẫn có thể được tiêm vaccine AstraZeneca, do nguy cơ nhập viện và tử vong do bệnh COVID-19 tăng lên ở nhóm dân số này và vì VIPIT dường như hiếm gặp trong nhóm tuổi đó.
Người được tiêm vaccine AstraZeneca cần được dặn dò gì?
Bất kỳ ai tiêm vaccine AstraZeneca đều phải được thông báo về tác dụng phụ có thể xảy ra này và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức nếu có triệu chứng thuyên tắc huyết khối và/hoặc giảm tiểu cầu trong khoảng thời gian từ ngày 4 đến ngày 20 sau khi tiêm.
Các triệu chứng cần cảnh giác bao gồm: khó thở, đau ngực, phù chân, đau bụng dai dẳng, đột ngột đau đầu dữ dội hoặc dai dẳng hoặc mờ mắt, bầm tím da (không phải tại chỗ tiêm) hoặc đốm xuất huyết.
NACI sẽ tiếp tục đánh giá các bằng chứng mới và đưa ra khuyến cáo. Tạm thời tạm dừng việc sử dụng vaccine AstraZeneca ở tất cả các cá nhân dưới 55 tuổi ở Canada và xem xét việc cung cấp vaccine COVID-19 thay thế có sẵn ở Canada (vaccine mRNA). Với người dưới 55 tuổi đã được tiêm liều đầu vaccine AstraZeneca, NACI sẽ xem xét bằng chứng về việc phối hợp các vaccine COVID-19 khác nhau trong lịch tiêm chủng.
