Tác giả: DS. Phạm Phương Hạnh
Cập nhật lần cuối lúc 00:34, 03/07/2021. Phản hồi về nội dung, liên hệ với chúng tôi tại đây
Thông thường, chúng ta được dạy về việc khởi phát điều trị với một thuốc nào đó nhiều hơn là việc giảm hay ngưng thuốc. Cả hai quá trình đều khó khăn; đòi hỏi thực hành dựa trên chứng cứ cũng như khả năng theo dõi, đánh giá bệnh nhân. Với bệnh nhân và người nhà, thêm thuốc có vẻ dễ chấp nhận hơn là bớt thuốc nếu như không có sự giải thích cặn kẽ.
Dù thử thách còn nhiều, để giảm tình trạng đa thuốc (polypharmacy) và kê đơn dây chuyền (prescribing cascade – khi mà thuốc mới được kê thêm để giải quyết tác dụng phụ của thuốc cũ), đặc biệt trên người lớn tuổi, nhiều nghiên cứu đã và đang tiến hành. Dưới đây, xin được giới thiệu hai công cụ dùng trên lâm sàng, hoàn toàn miễn phí, để giúp giảm hay ngưng kê toa một thuốc hay nhiều thuốc. Những công cụ này được phát triển bởi các chuyên gia về y học chứng cứ & Lão khoa tại Canada.
MedStopper (nền tảng website) http://medstopper.com
* Có thể lựa chọn thêm tiêu chí “frail elderly” – người lớn tuổi sức yếu (có kèm Thang đánh giá)
* Lên kế hoạch giảm hay ngưng cho nhiều thuốc.
Ví dụ: Dự định giảm/ngưng 2 thuốc: quetiapine và pantoprazole —> Nhập tên từng thuốc cùng chỉ định tương ứng rồi nhấp “ADD”. Kế hoạch giảm/ngưng sẽ sắp xếp với màu ĐỎ là ƯU TIÊN giảm/ngưng trước; màu XANH là ít ưu tiên hơn khi tiến hành.
Hướng dẫn cách giảm liều rất chi tiết, đầy đủ kèm với thông tin về các triệu chứng có thể gặp trong quá trình giảm/ngưng thuốc. Điểm đặc biệt là công cụ này có kèm theo tiêu chí liên quan thuốc theo Beers và STOPP. Những ưu điểm này giúp nhân viên y tế tra cứu nhanh chóng thông tin liên quan.
Website còn tiếp tục phát triển nhằm tối ưu hoá công cụ & cập nhật các thông tin mới.
Deprescribing App (thuộc IAM Medical Guideline)
Website chính và là nơi dẫn đến tải app: https://deprescribing.org
Website và App này do Viện Bruyère tại Montreal, Canada phát triển từ vài năm nay. Công cụ app thân thiện, theo kiểu lưu đồ để dẫn dắt người dùng. Kèm theo đó là các nguồn thông tin tham khảo có giá trị trong mục Resources của từng chuyên mục giảm/ngưng thuốc.
Ví dụ: Giảm/ngưng benzodiazepine: Có nên quyết định giảm/ngưng hay tiếp tục thuốc?
Theo dõi như thế nào khi quyết định giảm/ngưng benzodiazepine: theo dõi mỗi 1-2 tuần trong suốt quá trình. Có thể mong đợi bệnh nhân tỉnh táo hơn, bớt buồn ngủ gà gật ban ngày, giảm nguy cơ té ngã nhưng cũng cần để ý triệu chứng cai thuốc (thường nhẹ và kéo dài vài ngày hay vài tuần).
Nếu triệu chứng tái phát trong quá trình giảm/ngưng thuốc thì có những biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc nào? Muốn tìm thêm các nguồn khác thì tìm ở đâu?… Những thông tin đó sẽ được cung cấp ngay trong App.
Dù khái niệm giảm hay ngưng thuốc còn mới hay quen thuộc với bạn, 2 công cụ trên cũng rất đáng để thử.